Podziały ściegów

Ściegi hafciarskie możemy podzielić na kilka sposobów:

• typ,
• trudność,
• ważność,
• rodzaj,
• rodziny.

Podział ściegów ze względu na typ

Ścieg przed igłą – rodzaj ściegu w hafcie, w którym poszczególne szwy są wykonywane w kierunku zgodnym do ogólnego kierunku ściegu.
Ścieg za igłą – rodzaj ściegu w hafcie, w którym poszczególne szwy są wykonywane w kierunku przeciwnym do ogólnego kierunku ściegu.
Ściegi dziergane (zadziergiwane)
Ściegi krzyżowane
Ściegi nakładane
Ściegi fantazyjne
Inne (do sklasyfikowania)

To stary podział ściegów, który moim zdaniem nie odpowiada już dzisiejszej wiedzy na ten temat i potrzebom ich klasyfikacji. Stąd potrzeba nowego systemu klasyfikacji.

Podział ściegów ze względu na trudność

Innym sposobem podziału ściegów stosowanym w książkach jest stopień trudności ich wykonania. Używa się tutaj trójpodziału ściegów – łatwe, średnie i trudne. Wydaje się to sensowne, ale tylko z pozoru, gdyż trudności w wykonaniu określonego ściegu nie leży tylko w samym ściegu. Na opanowanie danego ściegu wpływają jeszcze następujące
czynniki – uwarunkowania indywidualne ucznia/uczennicy, poziom przekazu nauczyciela, sposób przygotowania programu, warunki do nauki i jeszcze kilka innych czynników. Również sama ocena trudności ściegu, dokonana przez autora może być mylna, na co wpływa jego zdobyte doświadczenie, a nie rzeczywiste problemy początkujących.

Podział ściegów ze względu na ważność

Poznając różne hafty, czy mowa tu o polskich haftach ludowych, czy innych narodów, czy haftach stosowanych międzynarodowo (np. haft złoty), możemy zaobserwować częstą powtarzalność niektórych ściegów. Inne pojawiają się rzadziej, a jeszcze inne sporadycznie. Pozwala, to nam określić ich ważność:

• podstawowe – występujące najczęściej w haftach ludowych i ponad narodowych,
• dodatkowe – występujące rzadziej, najczęściej jako drobne uzupełnienie.
• sporadyczne – najczęściej występujące tylko w jednym lub kilku haftach lokalnych (np. cegiełka wejherowska).

Podział ten jest już bardziej sensowny, ale ma tez swoje wady choćby w kryteriach
klasyfikacji, które mogą sprawiać, że granice zwłaszcza w dwóch ostatnich grupach,
będą zbyt płynne.

Podział ściegów ze względu na rodzaj

Podział ściegów na rodzaj, również stosuje trójpodział na:

• Samodzielne – ściegi samodzielne stosuje się pojedynczo, np. ścieg margerytkowy.
• Liniowe – ściegi liniowe stosuje się wzdłuż linii prostych, skośnych, okrągłych. np. ścieg łańcuszkowy.
• Wypełniające – ściegi wypełniające stosuje się do wypełnienia powierzchni, np. ścieg łańcuszkowy wypełniający.

Niektóre ściegi mogą występować dwóch, trzech lub tylko jednej kategorii.

Podział ściegów ze względu na rodziny

Podział ten jest najbardziej złożonym, dzięki czemu pozwala na łatwe
sklasyfikowanie ściegu. Na podział ten składają się następujące stopnie:

1. Grupy – pokrewne rodziny ściegów zebrane są w jednorodne grupy.
2. Rodziny – to drugi stopień podziału i najważniejszy, gromadzi poszczególne ściegi wywodzące się od jednego z podstawowych ściegów.
3. Podrodziny – to uzupełniający stopień podziału, grupujący ściegi niższego rzędu, od których możemy wywieść dalsze ściegi.
4. Rodzaj – klasyfikacja ta wykorzystuje podział ściegów ze względu na rodzaj jako kryterium podziału.
5. Ścieg – najbardziej podstawowa jednostka podziału.
6. Wariant – jest to dodatkowe kryterium modyfikacji ściegu, które jednak nie tworzy nowego ściegu, np. wariant kolorystyczny, ułożenie itp.
   Układ – jest jednym z wariantów modyfikacji ściegu, który jednak nie tworzy nowego ściegu, np. układ wypełniający, lustrzany, nachodzący, przesunięty itd. Oto kilka przykładów układów na bazie ściegu Chevron:

Rodziny ściegów:

1. LINIOWE:
   1. Fastryga
   2. Stębnówka
   3. Sznureczek
   4. Skośne
2. WYPEŁNIAJĄCE
   1. Atłasek i okolice
   2. Dziergany
   3. Węzełki
   4. Tkane
   5. Złożone
3. ŁĄŃCUSZKOWE
   1. Łańcuszek
   2. Margerytkowe
   3. Gałązkowe
4. LICZONE
   1. Liczone – właściwe
   2. Krzyżykowe
   3. Jodełkowe
   4. Siatkowe
5. NARUSZAJĄCE
   1. Dziureczkowe i okolice
   2. Obrębiające
   3. Mereżki
   4. Wstawki